Na zahtjev Komore doktora stomatologije, Republička uprava za inspekcijske poslove, dostavila nam je propisane obaveze koje zdravstveno sanitarni inspektor provjerava prilikom svog nadzora u zdravstvenoj ustanovi koja obavlja stomatološku djelatnost. Dostavljeni pregled je velika pomoć u osposobljavanju zdravstvene ustanove u podizanju nivoa stomatološke djelatnosti, te za pripremu zdravstvene ustanove za inspekcijski pregled.
I Opšte obaveze
1. Da li ustanova ima rješenje Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite o ispunjenosti uslova
Svaka zdravstvena ustanova mora imati rješenje Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite o ispunjenosti uslova za konkretnu djelatnost i biti upisana u Registar zdravstvenih ustanova koji vodi Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite – obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 106/09), član 45. stav 3. i 46.
2. Da li je ustanova registrovane u sudu kao pravno lice
Sve zdravstvene ustanove moraju biti registrovane u sudu kao pravno lice – obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, član 45. stav 6.
3. Da li je ustanova sertifikovana
Sve zdravstvene ustanove moraju biti certifikovane od strane Agencije za sertifikaciju, akreditaciju i unapređenje kvaliteta zdravstvene zaštite i obnavljati sertifikaciju svake četiri godine. Certifikaciju rješenjem potvrđuje ministar, nakon čega se ustanova upisuje u Registar certifikovanih ustanova.Ustanova koja nije sertifikovana ne može obavljati zdravstvenu djelatnost, što je regulisano Zakonom o zdravstvenoj zaštiti član 97. stav 2. i član 98. stav 4.
4. Da li ustanova ima odgovarajući kadar, prostor i opremu
Kadar, prostor i oprema za konkretnu djelatnost moraju biti usklađeni sa Pravilnikom o osnivanju zdravstvenih ustanova (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 90/05, 112/05, 58/06 i 116/06), što se provjerava u svakoj inspekcijskoj kontroli, bez obzira na posjedovanje rješenja o ispunjenosti uslova.
Za kadar sa visokom stručnom spremom provjerava se dokaz o odgovarajućem obrazovanju i položenom stručnom ispitu i licenca odgovarajuće zdravstvene komore Republike Srpske. Za za kadar sa srednjom stručnom spremom provjerava se dokaz o završenom obrazovanju i uvjerenje o položenom stručnom ispitu. Za lica sa stranim državljanstvom provjerava se nostrifikacija diplome
5. Da li je za kadar angažovan iz druge ustanove obezbijeđena saglasnost matične ustanove
Za angažovanje kadra iz druge ustanove mora biti obezbijeđena saglasnost matične ustanove za svako lice koje se angažuje – obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, član 80. U slučaju da nije obezbijeđena saglasnost matične ustanove inspektor obavještava inspekciju rada jer je ista obaveza regulisana i Zakonom o radu (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 55/07- prečišćeni tekst ).
6. Da li je obezbijeđena saglasnost Ministarstva zdravlja za uvođenje novih tehnologija
Za uvođenje novih zdravstvenih tehnologija ustanova mora obezbijediti saglasnost Ministarstva zdravlja – obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, član 120.
7. Da li je obezbijeđeno mišljenje Ministarstva zdravlja prije izgradnje ustanove
Prije izgradnje ustanove osnivač je dužan obezbijediti mišljenje Ministarstva zdravlja za izgradnju i nabavku opreme – obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, član 48.
8. Da li je uspostavljen unutrašnji sistem unapređenja kvaliteta zdravstvenih usluga
Sve zdravstvene ustanove su dužne uspostaviti i razvijati unutrašnji sistem poboljšanja kvaliteta zdravstvenih usluga. Dom zdravlja i zavod za stomatologiju moraju imati posebnu organizacionu jedinicu za unapređenje kvaliteta zdravstvenih usluga- obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, član 105.stav 1.
9. Da li ustanova ima opšti akt o unutrašnjem nadzoru nad radom
Ustanova mora imati opšti akt o unutrašnjem nadzoru nad radom i provoditi unutrašnji nadzor u skladu sa tim aktom – obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, član 128.
10. Da li je imenovan Etički odbor ustanove
Dom zdravlja i Zavod za stomatologiju moraju imenovati Etički odbor-obaveza po Zakonu o zdravstvenoj zaštiti, član 77.stav2.
11. Da li ustanova uredno vodi evidenciju i medicinsku dokumentaciju i da li dostavlja propisane izvještaje
Zdravstvena ustanova je dužna uredno voditi evidenciju i medicinsku dokumentaciju na propisanim obrascima i dostavljati izvještaje Institutu za javno zdravstvo Republike Srpske – obaveza po Zakonu o evidencijama i statističkim istraživanjima u oblasti zdravstvene zaštite (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 53/07), član 4. član 9. Vrste evidencija i medicinske dokumentacije propisane su Pravilnikom o medicinskoj dokumentaciji, evidencijama i izvještajima („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 4/95).
12. Da li ustanova reklamira svoje usluge
Reklamiranje zdravstvene djelatnosti je zabranjeno po članu 123. Zakona o zdravstvenoj zaštiti. Nakon saznanja o reklamiranju zdravstvene djelatnosti inspektor preduzima mjere prema ustanovi koja je naručila reklamu i prema licu koje vrši reklamiranje.
13. Da li je cjenovnik zdravstvenih usluga dostupan pacijentima i da li se izdaju računi za pružene usluge
Zdravstvena ustanova mora imati cjenovnik usluga dostupan pacijentima i izdavati račune za pružene usluge-obaveza po Zakonu o zaštiti potrošača (“Službeni glasnik BiH”, broj 25/06), član 11. stav 1. i 7.
14. Da li ima pušenja duvanskih proizvoda na nedozvoljenim mjestima u ustanovi
Pušenje duvanskih proizvoda u zdravstvenoj ustanovi je zabranjeno Zakonom o zabrani pušenja duvanskih proizvoda na javnim mjestima („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 46/04 i 74/04, 92/09), član 2. stav 4. tačka v). Pušenje je dozvoljeno samo u posebnoj prostoriji koja mora biti označena natpisom „Prostorija za pušenje“ ili simbolom cigarete. Ispod ove oznake mora stajati upozorenje „Zavranjen ulaz licima mlađim od 18 godina“.
II Obaveze u vezi sprečavanja zaraznih bolesti
15. Da li su obezbijeđene rezerve dezinfekcionih sredstava i zaštitne opreme
Zdravstvena ustanova je dužna obezbijediti rezerve dezinfekcionih sredstava i zaštitne opreme za redovno obavljanje djelatnosti – obaveza po Zakonu o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti («Službeni glasnik Republike Srpske», broj 14/10), član 19.
16. Da li su radnici ustanove vakcinisani protiv hepatitisa B
Zdravstvena ustanova je dužna vakcinisati svoje radnike, koji dolaze u kontakt sa krvlju, vakcinom protiv hepatitisa B – obaveza po Zakonu o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti, član 32 i 34. U akcidentalnim situacijama obavezno je primijeniti i specifični imunoglobulin u skladu sa Pravilnikom o imunizaciji i hemoprofilaksi protiv zaraznih bolesti (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj4/08), član 32.
17. Da li ustanova ima Program mjera protiv intrahospitalnih infekcija
Zdravstvena ustanova je dužna izraditi Program mjera protiv intrahospitalnih infekcija i primjenjivati mjere predviđene Programom – obaveza po Zakonu o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti, član 37. Sadržaj programa propisuje ministar zdravlja.
U stomatološkim ambulantama moraju biti obezbijeđeni adekvatni uslovi za održavanje lične i opšte higijene ( topla voda, tečni sapun, papirni ubrusi ili uređaj za sušenje ruku, dezinfekciona sredstva za ruke, opremu i površine, oprema za vlažno prebrisavanje i dezinfekciju površina, radna odjeća, maske, rukavice, oprema za sterilizaciju instrumenata i materijala itd. Radne površine moraju biti pogodne za održavanje i biti u čistom stanju. Dezinfekcija se mora obavljati kontinuirano. Sterilizacija i kontrola sterilizacije se mora redovno vršiti i o tome voditi posebna evidencija. Zdravstveno stanje zaposlenih u smislu prenosivih bolesti se mora pratiti i po potrebi pooštriti korišćenje zaštitnih sredstava ili bolesne privremeno isključiti sa posla.
18. Da li ustanova ima Plan upravljanja medicinskim otpadom
Zdravstvena ustanova mora imati Plan upravljanja medicinskim otpadom i postupati u skladu sa planom. Ustanova je dužna vršiti selekciju i označavanje opasnog otpada i adekvatno ga čuvati do predaje licu ovlaštenom za upravljanje otpadom. Infektivni otpad se prethodno dekontaminira. Način upravljanja otpadom regulisan je Pravilnikom o upravljanju medicinskim otpadom („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 90/06).
III Obaveze u vezi prava pacijenata
19. Da li je građanima omogućen pristup uslugama
Zdravstvena ustanova mora svakom građaninu omogućiti pristup uslugama. Obim i sadržaj zdravstvene zaštite određen je Zakonom o zdravstvenom osiguranju („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 18/99, 51/01 ,70/01,51/03, 57/03,17/08, 1/09, 106/09) i podzakonskim aktima Fonda zdravstvenog osiguranja. Zakon o pravima boraca, vojnih invalida i porodica poginulih boraca odbrambeno otadžbinskog rata Republike Srpske- prečišćeni tekst („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 55/07) reguliše posebna prava na zdravstvenu zaštitu boračkih kategorija.
20. Da su građanima omogućene informacije o njihovom zdravstvenom stanju
Građanin ima pravo da dobije informacije o dijagnozi, prognozi bolesti, riziku od određenog tretmana, o mogućim posljedicama liječenja itd. što je određeno Zakonom o zdravstvenoj zaštiti, čl 22.
21. Da li je za određene tretmane obezbijeđen pristanak pacijenta
Za određene tretmane prilikom pružanja zdravstvenih usluga i izvođenje medicinskog ogleda uzima se pisana izjava o pristanku pacijenta, koji se može pismeno opozvati, što je regulisano Zakonom o zdravstvenoj zaštiti, čl 24., 25., 26. i 28.
U privatnim zdravstvenim ustanovama se ne može preduzimati ogled (član 28. stav 12.).
22. Da li je pacijentu omogućen uvid u njegovu medicinsku dokumentaciju i da li su zaštićene informacije o zdravstvenom stanju pacijenta
Pacijent ima pravo uvida u svoju medicinsku dokumentaciju i tražiti objašnjenja o sadržaju dokumentacije – pravo propisano Zakonom o zdravstvenoj zaštiti, čl. 33.
Pacijent ima pravo na zaštitu informacija o svom zdravstvenom stanju- pravo na osnovu Zakona o zdravstvenoj zaštiti, član 29. i 30.
23. Da li je sprovedena procedura za utvrđivanje stručne greške
Pacijent ima pravo na naknadu štete uzrokovane stručnom greškom. Ako postoji sumnja na učinjenu stručnu grešku direktor ustanove podnosi zahtjev odgovarajućoj zdravstvenoj komori koja imenuje Komisiju od pet članova za utvrđivanje stručne greške što je regulisano Zakonom o zdravstvenoj zaštiti član 32.
24. Da li ustanova obezbijeđuje zdravstvenu zaštitu u toku određenog radnog vremena i da li je za vrijeme štrajka obezbijeđen minimum procesa rada
Svaka zdravstvena ustanova mora raditi najmanje osam časova dnevno. Dom zdravlja obezbjeđuje zdravstvenu zaštitu u toku 24 sata u obliku dežurstva ili pripravnosti što je regulisano Zakonom o zdravstvenoj zaštiti, član 79.
Štrajk u zdravstvenoj ustanovi se može organizovati u skladu sa posebnim zakonom, na šta upućuje član 82. Zakona o zdravstvenoj zaštiti.
NAPOMENA: Rok za usklađivanje organizacije, rada i opštih akata sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti i podnošenje zahtjeva za sertifikaciju je 10. decembar 2010. godine.
Glavni zdravstveni inspektor
Desimir Miljić